Szkoła Podstawowa w Jarosławcu

Rozwój motoryczny

·       Dostarczanie zabawek o różnej fakturze, wydających dźwięki przy ich poruszaniu;

·       Zabawa w tzw. rowerek (poruszamy nóżki dziecka jak do pedałowania);

·       Układanie dziecka na brzuszek, a wokół niego rozłożenie zabawek, po które maluszek będzie sięgał, a nawet z czasem zacznie do nich pełzać;

·       Posadzenie dziecka w „gniazdo”, zawieszając nad głową, na wysokości rączek łatwe do chwytania zabawki;

·       Dostarczenie dziecku zabawek łatwych do chwytania
i podnoszenia, do trzymania w obu rękach, do uderzania jedno drugie, wydających dźwięki;

·       Korzystanie z gryzaków, gdyż w tym okresie intensywnie wyżynają się zęby i maluchowi przynosi ulgę masowanie dziąseł;

·       Uatrakcyjnianie pobytu na dywanie zabawkami, które wprawione w ruch toczą się i obracają (np.: kule, bączki, napędzane samochodziki) oraz zabawkami, na które będzie próbowało się wspinać;

·       Zachęcanie do samodzielnego podciągania się, do siadania / samodzielnego siadania z pozycji raczkowania;

·       Podtrzymywanie w pozycji stojącej, pobudzanie do podskakiwania;

·       Wywoływanie kroczków bocznych przy barierce, schylania się
i kucania;

·       Nakłanianie do samodzielnego (bez pomocy opiekuna) chodzenia, wspinania się.

·       Zachęcanie do zabaw z ciąganiem, popychaniem, rzucaniem;

Rozwój zabawy

·       Zachęcanie dziecka do podążania za zabawkami, np. poprzez skupienie wokół malucha zabawek, które można wprowadzić
w ruch;

·       Włączenie zabaw, podczas których dziecko śledzi ruch zabawki, poszukuje jej wzrokiem. Takie zabawy koordynują funkcjonowanie analizatora wzrokowo-ruchowego, a gdy zabawka wydaje dźwięki, to także uaktywnia się percepcja słuchowa. Zabawy można organizować na matach kreatywnych;

·       Zabawy z wykorzystaniem bujania, np. przy pomocy bujaka czy huśtawki. Bujając dziecko, wirując z dzieckiem, stymulujemy jego układ przedsionkowy, który odpowiada za prawidłowe reakcje ciała podczas zmian położenia przestrzeni. Ponadto bujanie
i kołysanie uspokaja i wycisza;

·       Zabawy polisensoryczne, np.: stymulowanie zmysłów dziecka przedmiotami o różnej fakturze, wydającymi dźwięki. Wyciągamy z pudełka przedmiot i opowiadamy dziecku o jego właściwościach, równocześnie zaczynając się nim bawić (pocierać, gładzić, muskać po twarzy, ściskać). Zapraszamy dziecko do zabawy, do eksperymentowania przedmiotem. Zabawy polisensoryczne sprzyjają aktywności manipulacyjnej. Dziecko manipulując przedmiotami angażuje spostrzeżenia wzrokowe, słuchowe, dotykowe oraz złożone ruchy rąk;

·       Zabawy paluszkowe, np.: sadzamy dziecko na własnych kolanach lub sadzamy je w bujaku i melodyjnie recytujemy rymowankę: idzie myszka do Franciszka (prowadzimy palce po ręce dziecka). Tu wskoczyła ( szybko wsuwamy palec za kołnierz lub pod koszulkę). Tu się skryła (wsuwamy rękę w rękaw). Zabawę powtarzamy tak długo, jak dziecko jest nią zainteresowane;

·       Zabawy manipulacyjne: inicjujemy zabawę przedmiotem, którego wykorzystanie sprzyja podejmowaniu przez dziecko działań manipulacyjnych, np.,.: kostka edukacyjna, piramidka, sorter. Bierzemy kostkę, klocek, przedmiot, pytając: Gdzie to pasuje? Jak to ułożymy? Gdzie można to włożyć? Dziecko dopasowuje według określonego wzorca lub zasady, rozpoznaje i różnicuje kształty, stymuluje czynności grafomotoryczne (manualne).Dorosły podąża za myśleniem dziecka: opisuje wykonywane przez nieczynności, nazywa przedmioty i utwierdza malucha w przekonaniu, że podejmuje dobre decyzje. Podczas tych zabaw, które zwykło się określać jako manipulację specyficzną, zachęcamy dziecko nie tylko do manipulowania przedmiotami, a także do potrząsania, naciskania i stukania przedmiotem o inny przedmiot. Do tych zabaw wykorzystujemy m.in. klocki, kształtki, piłeczki, pałeczki, foremki;

·       Zabawy z wykorzystaniem farb, np.: dziecko zanurza swoje rączki, paluszki w palecie z farbami i próbuje przenieść kolor na kartkę w postaci ciapek, kropeczek, zygzaczków;

Rozwój społeczno - emocjonalny

·       Zwracanie się do dziecka po imieniu, utrzymywanie kontaktu wzrokowego i głosowego (mimika, ekspresja, intonacja głosu);

·       Prowadzenie zabaw kontaktowo dotykowych;

·       Podkreślanie wagi osiągnięć dziecka, obdarowywanie go pochwałami;

·       Prowadzenie zabaw kontaktowo-naśladowczych, kontaktowo-paluszkowych;

·       Pokazywanie i nazywanie przedmiotów;

·       Rozpoznawanie dzieci po imieniu;

·       Proszenie o podanie zabawki z podziękowaniem za wykonana czynność;

·       Nauka szacunku wobec innych i szacunku do przedmiotów;

·       Bliski kontakt z dzieckiem w różnych sytuacjach (śpiew, taniec
z dzieckiem na rękach, taniec z dzieckiem);

·       Akceptowanie wyrażanych emocji przez dzieci;

·       Odnoszenie się do dzieci w sposób ciepły i życzliwy;

·       Okazywanie zainteresowania tym co dziecko robi;

·       Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem i używanie niewerbalnych komunikatów w interakcji z dzieckiem;

·       Opiekunowie dopasowują swoje zachowanie – ton głosu, wyraz twarzy, poziom entuzjazmu do tego co wyraża dziecko;

·       Opiekunowie są uważni na aktualne potrzeby dziecka i starają się je zaspokoić;

·       Opiekunowie w trakcie zabawy / rozmowy z dzieckiem starają się być na jego wysokości – kucając lub siadając obok;

·       Aranżowanie przestrzeni w taki sposób, aby dziecko mogło widzieć, co robią inni uczestnicy grupy;

Rozwój samodzielności

·       Mówienie do dziecka w celu wywoływania samodzielnego poruszania główką, przekręcania na brzuszku/ plecach w kierunku głosu;

·       Uczenie samodzielnego jedzenia poprzez podawanie jedzenia do rączki (ważne jest obserwowanie dziecka by się nie zakrztusiło), np. podawanie skórki chleba do samodzielnego jedzenia, kubeczek do picia;

·       Kołysanie i bujanie dziecka – wspomagana jest w ten sposób koordynacja ruchowa, która prowadzi do samodzielnego raczkowania, chodzenia, tańczenia;

·       Zawieszanie zabawek na odpowiedniej wysokości, kładzenie pluszaków tak, aby maluch mógł je dosięgnąć. Gdy dziecko zaczyna próbować dotykać różnych zabawek, stwarzamy mu okazję, by osiągało sukcesy;

·       Nieprzeszkadzanie dziecku w samodzielnej zabawi. Jeśli dziecko patrzy się w jeden punkt prawdopodobnie coś obserwuje.

·       Odzwierciedlanie zachowania dziecka. Gdy dziecko się do nas uśmiecha odpowiadamy mu uśmiechem.

·       Zapewnienie odpowiednich warunków do snu i czuwania;

·       Krótkie sadzanie na nocniku / wysadzanie dzieci stabilnie siedzących;

·       Utrwalanie nawyku jedzenia łyżeczką;

·       Utrwalane i usprawnianie nawyku picia z kubeczka;

·       Zachęcanie do współdziałania w ubieraniu;

Rozwój poznawczo - sensoryczny

·       Przesuwanie barwnych przedmiotów w polu widzenia;

·       Układanie rączek na zabawkach, pobudzanie do chwytania, manipulacji (podawanie zabawek z różnych stron, zachęcanie do ruchu postukiwania czy przekładania);

·       Wywoływanie reakcji na dźwięk (np. grzechotką);

·       Podawanie po jednym przedmiocie do obu rączek;

·       Kształtowanie chwytu nożycowego / pesetowego;

·       Chowanie i odszukiwanie przedmiotów;

·       Zachęcanie / wywoływanie postukiwania, wyrzucania;

·       Podawanie przedmiotów do ćwiczenia chwytu nożycowego, czynności otwierania i zamykania, przekładania, przesypywania, nakładania, dopasowywania, mieszania i piętrzenia;

·       Umożliwianie zabaw przedmiotami o różnej fakturze i twardości;

·       Zapoznawanie dzieci z porami roku i warunkami atmosferycznymi;

·       Zapoznawanie dzieci ze zwierzętami oraz z przedmiotami codziennego użytku;

·       Pobudzanie do gaworzenia (wypowiadanie spółgłosek wargowych, przedniojęzykowych, samogłosek);

·       Pokazywanie i nazywanie tych samych zabawek (krótkie nazwy);

·       Powtarzanie łańcuchów sylabowych;

·       Wywoływanie reakcji na imię;

·       „Zabawy w echo”, pokazywanie i nazywanie przedmiotów (umożliwianie ich zbadania);

·       Kształtowanie orientacji psychoruchowej;

·       Podawanie prostych poleceń;

·       Symulowanie dialogu – każdy komunikat ze strony opiekuna powinien wiązać się ze swobodną przestrzenią na wydanie odpowiedzi werbalnej lub niewerbalnej ze strony dziecka;

·       Łączenie zabaw manipulacyjnych ze słowem (krótkie polecenia);

·       Wprowadzanie nakazów i zakazów;

·       Wprowadzanie wyrazów dźwiękonaśladowczych;

·       Powtarzanie prostych wyrazów (rozwijanie mowy czynnej, doskonalenie biernej);

·       Rozpoznawanie dzieci z grupy wg imion;

·       Przeprowadzanie ćwiczeń artykulacyjnych;

·       Wprowadzanie książeczek;

·       Nauka wodzenia paluszkiem po śladzie;

·       Zabawa w pojęcia stałości obiektu, np. w „akuku”;

Rozwój
mowy

·       Nazywanie otaczających dziecko przedmiotów, wykonywanych właśnie czynności, czy odczuwanych przez dziecko emocji - wówczas opiekunowie dostarczają poprawnych wzorców językowych;

·       Wzmacnianie wokalizacji dziecka, poprzez naśladowanie wydawanych przez niego dźwięków;

·       Zachęcanie dziecka do naśladowania wymawianych samogłosek
i sylab – dorosły wypowiada dźwięk, a dziecko powtarza;

·       Opiekunowie powinni starać się nazywać te fragmenty rzeczywistości na które dziecko patrzy – chwile kiedy interesuje się ono czymś w swoim otoczeniu, ułatwiają mu zapamiętywanie słyszanych nazw;

·       Nazywanie rzeczywistości podczas zabaw i innych form spędzania wolnego czasu;

·       Gdy dziecko zaczyna dzielić uwagę z dorosłymi i sygnalizować np. wskazywać coś palcem, to opiekunowie nie powinni tego ignorować lecz opisywać wskazywaną przez dziecko rzecz;

·       Dbanie o zapewnienie dziecku bodźców werbalnych możliwych do powtórzenia – pozwalamy dziecku gaworzyć wymawiając szereg zróżnicowanych sylab;

·       Śpiewanie dziecku kołysanek lub czytanie bajek szeptem, raz do jednego raz do drugiego ucha;

·       Proponowanie dziecku zabawy z wykorzystaniem czasem zmienionym i udawanie naśladowania dźwięków zwierząt
i przedmiotów;

·       Wzbogacanie komunikatów także o gesty, np. mówiąc „papa” wykonywanie gestu „papa”, brawo – klaskanie w dłonie. Upewnianie się, że dziecko zwraca uwagę na opiekuna i gest, który pokazuje.

Rozwój motoryczny

·       Ćwiczenia ogólnorozwojowe (pełzanie, raczkowanie, skłony, wyprosty, kucanie, schylanie się);

·       Ćwiczenia w chodzeniu po prostej z przestępowaniem przeszkody;

·       Ćwiczenie umiejętności toczenia i rzucania piłką. Ćwiczenia w rzucaniu w dal, górę i do celu ( w pozycji siedzącej i stojącej);

·       Nauka manipulowania małymi przedmiotami i samodzielnego posługiwania się sztućcami;

·       Tworzenie torów przeszkód dopasowanych do możliwości dzieci. Do torów warto wykorzystywać np.: piankowe klocki, dywany sensoryczne, piłki o różnej fakturze, ławki gimnastyczne. Ćwiczenia we wspinaniu / wdrapywaniu się, przechodzenie przez przeszkodę z pozycji siedzącej, wchodzenie na przeszkodę
i schodzenie z niej (krok dostawny);

·       Wykorzystanie w zabawie kolczastych piłek, które stymulują
i pobudzają receptory czuciowe znajdujące się na skórze całego ciała. Taką piłecką można masować plecki dziecka, może ono samodzielnie rolować ją stopami, przekładać z ręki do ręki;

·       Włączanie zabaw kształtujących orientację w schemacie ciała, np.: pokaż proszę, gdzie masz oczy, gdzie masz uszy, a gdzie nos. Gdzie masz ręce, gdzie masz nogi, gdzie na głowie rośnie włos – mówimy coraz szybciej, dziecko wskazuje odpowiednio uszy, oczy itd.;

·       Zabawy narzędziami piśmiennymi adekwatnymi do tego wieku (pastele, kredki świecowe, kreda, gruby pędzel, gąbka, własne palce), którymi dziecko podejmuje próby zamalowywania dużych powierzchni.

·       Zbieranie drobnych elementów dwoma palcami (ziarenka, guziki, piłeczki, pchełki);

·       Stemplowanie i wydzieranie, naklejanie elementów na papier.

·       Zwijanie paluszkami chusteczki, tasiemki:

·       Układanie układanek, puzzli;

·       Budowanie wieży z klocków i torów samochodowych;

·       Zabawy ruchowo – naśladowcze, umuzykalniające;

Rozwój zabawy

·       Zabawy klockami, piramidkami, krążkami – rozwijają nabywane już wcześniej umiejętności manipulacyjne. Dostarczamy dziecku 3-4 klocki / krążki, piramidki, zachęcając do ich piętrzenia, nakładania na trzpień. Przy okazji rozmawiamy z maluchem, liczymy kolejność odkładanych klocków, mówimy jaki jest ich kolor i podziwiamy powstałą wieżę. Pozwólmy dziecku przewrócić wieżę, co zapoczątkuje postrzeganie związków logicznych pomiędzy akcją a reakcją. Można także wykorzystać zabawki składające się z kilku części, które można wkładać jedne w drugie.

·       Zachęcamy dziecko, aby podjęło aktywność przy stoliczku manipulacyjnym, przy ściance/tablicy manipulacyjnej. Zabawa stymuluje motorykę małą, koordynację wzrokowo-ruchową, rozwija wyobraźnię przestrzenną. Muzyka uruchamiana przyciskami przez dziecko zachęca do skupienia uwagi na słuchaniu, do kiwania się w jej rytm, do tańczenia, stymuluje także kształtowanie się elementów prozodycznych. Bardzo inspirujące doznaniowo są tablice zmysłowe wysadzane kamyczkami, muszelkami, materiałami o różnej fakturze, tablice edukacyjne, na których znajdują się kłódki do zamykania, zamki błyskawiczne do suwania, zamki w których można przekręcić klucz.;

·       Dorosły przygotowuje dla dziecka plastikowe butelki napełnione różnymi substancjami i przedmiotami: butelka z miałkim piaskiem, z grochem, z wodą zabarwioną farbką, z wodą z odrobiną oleju, z błyszczącymi drobinkami papieru, z muszelkami, z guzikami. Zachęcamy dziecko do eksperymentowania
z butelkami, przesypywania, potrząsania, uderzania o siebie dwóch buteleczek, toczenia butelki, masowania własnej nogi butelką, ustawiania butelek jedna na drugą, kręcenia butelką, popychania jej, trzymania jedną ręką, obiema rękoma;

·       Inicjacje czytelnicze: czytanie dziecku i z dzieckiem książeczek. Wspólne oglądanie ilustracji, zadawanie pytań odnoszących się do ilustracji i odpowiadanie na nie, zachęcanie do wskazywania na ilustracjach motywów związanych z tekstem (proponowanie dziecku, by pokazało paluszkiem obrazek, by dotknęło rączką ilustracji). Bliski kontakt z książką, ze słowem mówionym powiększa zasób dziecięcego słownictwa, dokonuje się integracja wzrokowo-słuchowa.

·       Zabawy w kącikach tematycznych, szczególnie z elementami opiekuńczo – pielęgnacyjnymi doskonalącymi samoobsługę;

Rozwój społeczno - emocjonalny

·       Zabawy dotykowe;

·       Podkreślanie wagi osiągnięć dziecka, obdarowywanie go pochwałami;

·       Nauka rozróżniania emocji;

·       Zabawy ze śpiewem;

·       Wyrabianie i ugruntowywanie reakcji na polecenia, stawianie granic;

·       Reagowanie na niewłaściwe zachowania i tłumaczenie;

·       Stwarzanie warunków do samodzielnego podejmowania decyzji przez dzieci;

·       Akceptowanie wyrażanych emocji przez dzieci;

·       Odnoszenie się do dzieci w sposób ciepły i życzliwy;

·       Okazywanie zainteresowania tym co dziecko robi i mówi;

·       Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem i używanie niewerbalnych komunikatów w interakcji z dzieckiem;

·       Opiekunowie dopasowują swoje zachowanie – ton głosu, wyraz twarzy, poziom entuzjazmu do tego co wyraża dziecko;

·       Opiekunowie są uważni na aktualne potrzeby dziecka i starają się je zaspokoić;

·       Opiekunowie w trakcie zabawy / rozmowy z dzieckiem stara się być na jego wysokości – kucając lub siadając obok;

·       Aranżowanie przestrzeni w taki sposób, aby dzieci mogły widzieć, co robią inni uczestnicy grupy.

Rozwój samodzielności

·       Zabawy z wysadzaniem na nocnik – zabawa symboliczna z lalką;

·       Doskonalenie umiejętności trafiania łyżką do buzi;

·       Nauka nabierania gęstych potraw;

·       Kontynuowanie wysadzania;

·       Doskonalenie umiejętności sygnalizowania potrzeb fizjologicznych po fakcie;

·       Nauka samoobsługi bazując na ubieraniu (zdejmowanie majtek ,ustawianie bucików);

Rozwój poznawczo - sensoryczny

·       Zabawy z piętrzeniem 5 klocków, burzeniem, nakładaniem
i zdejmowaniem ,dopasowywaniem, mieszaniem, trafianiem do określonego celu, przenoszeniem, ustawianiem, podciąganiem, manipulowaniem jedno i oburącz przedmiotami o różnej fakturze;

·       Zabawy z kredką;

·       Ćwiczenia w szeregowaniu, wkładaniu, wyjmowaniu, umieszczaniu, rozróżnianiu wielkości, krążeniu( w zakresie 180 stopni),

·       Zabawy w kącikach tematycznych, szczególnie z elementami opiekuńczo – pielęgnacyjnymi doskonalącymi samoobsługę;

·       Zabawy z chowaniem i znajdywaniem przedmiotów;

·       Dawanie prostych poleceń;

·       Nazywanie i wskazywanie części ciała, zwierząt itp.

·       Wprowadzanie zabaw i wyrazów dźwiękonaśladowczych oraz
z powtórzoną sylabą;

·       Wodzenie paluszkiem po konturach obrazka, zestawianie
z rzeczywistym przedmiotem;

·       Wzbogacanie słownika czynnego i biernego;

·       Wprowadzanie nazw w oparciu o konkret;

·       Wodzenie paluszkiem po konturach obrazka, nazywanie kształtu;

·       Wykonywanie prostych poleceń, stawianie pytań;

Rozwój
mowy

·       Wykonywanie z dzieckiem zabaw oddechowych, np. dmuchanie przez rurkę do kubka z wodą, dmuchanie piórka, na  kawałeczki papieru, na kulki z waty, na wiatraczek, zabawy w chuchanie na rączki, dmuchanie baniek mydlanych;

·       Przeprowadzanie zabaw usprawniających pracę narządów mowy oraz sprawności warg, języka, żuchwy i podniebienia miękkiego, np.: zlizywanie z górnej wargi np. czekolady, dżemu z talerzyka, przyklejanie do czubka języka drobnych kawałków jedzenia wysypanych na talerzyk, przyklejanie do podniebienia papieru jadalnego albo kawałka chrupki kukurydzianej, a następnie odklejanie językiem, przesuwanie czubka języka po podniebieniu od zębów, jak najdalej w głąb jamy ustnej;

·       Czytanie bajek i opowiadanie dzieciom na grupie. Jeśli dziecko nie lubi słuchać, kiedy mu czytamy, nie jest zainteresowane, szybko przewraca kartkę w książce nie należy rezygnować. Można zastąpić czytanie opowiadaniem. Powiedzieć zdanie lub dwa do każde strony i zmienić kartkę. Bywa, że dzieci nie lubią słuchać, gdyż gramatyka języka pisanego jest inna niż mówionego. Dzieciom trudno zrozumieć, więc się wyłączają. Można zastąpić to formą dla nich przyjazną. Sprawdzajmy czy dziecko rozumie co mu czytamy – prośmy aby pokazało paluszkiem, np. gdzie kotek, gdzie drzewo?

·       Czytanie dzieciom wierszyków, wyliczanek czy rymowanek. Ważne ponieważ powtarzanie krótkich rymowanych tekstów uczy nowych słów, ćwiczy pamięć słuchową. Wielokrotne powtarzanie sprzyja temu, że dziecko najpierw wymówi wyrażenie dźwiękonaśladowcze, potem wyraz, wkrótce cały wiersz;

·        Opowiadanie i relacjonowanie codziennych czynności. Ważne ponieważ dziecko uczy się nowych słów, w doświadczaniu uczy się kojarzyć nazwę z przedmiotem, czynnością, cechą, uczy się prawidłowej odmiany wyrazów, budowania zdań. Przykłady: „Robię zupę. Obieram marchewkę. Zobacz marchewka jest pomarańczowa. Dotknij jest twarda” Mówienie do dziecka powoli i wyraźnie. Unikanie zdrobnień i spieszczeń. To od dorosłych dzieci uczą się mowy.

·       Starać się unikać  wypowiadania partykuły „nie” w komunikatach skierowanych do dziecka, np. zamiast „Nie idź – zostań.”

Rozwój motoryczny

·       Doskonalenie ruchów w zakresie chodzenia, biegania i skakania;

·       Ćwiczenie pokonywania przeszkód, wchodzenia i schodzenia po schodach, popychania i ciągnięcia przedmiotów, co sprzyja kształtowaniu nawyku utrzymania prawidłowej postawy ciała i doskonaleniu zwinności, szybkości, skoczności i zachowaniu równowagi ciała np. stanie na jednej nodze).

·       Ćwiczenia w chodzeniu po ławeczce, przekraczania z pozycji stojącej przeszkody zawieszonej na wysokości;

·       Ćwiczenia w rzucie do celu jednorącz i oburącz (stopniowe zwiększanie odległości do 80 cm).

·       Ćwiczenia ogólnorozwojowe z elementami kopania oraz doskonalące koordynację;

·       Ćwiczenia ruchowo-naśladowcze i umuzykalniające;

·       Ćwiczenia w chodzeniu z elementami przeważania ciała z nogi na nogę, marsze;

·       Ćwiczenia we wspinaniu krokiem dostawnym z jednostronnym podparciem;

·        Stemplowanie i wydzieranie, naklejanie elementów na papier;

·       Zabawy konstrukcyjne, np. budowanie torów samochodowych
i wieży z klocków.

·       Doskonalenie czynności łączenia, dopasowywania, nawlekania.

·       Doskonalenie umiejętności przelewania i przesypywania;

·       Trenowanie samodzielnego zdejmowania i zakładania kapci/butów;

Rozwój zabawy

·       Zabawy z wykorzystaniem dużych kształtek, poduch sensorycznych, krążków do siedzenia, wałków, na które maluch może się wspinać, może je przekraczać i na nie siadać, a następnie samodzielnie wstawać, może się z nich zsuwać i na nie naskakiwać;

·       Zabawy na hamaku i huśtawce, turlanie się, obracanie się
z dzieckiem wokół własnej osi;

·       Zabawy konstrukcyjne, np. budowanie torów przeszkód, tuneli, mostów;

·       Zabawy z elementami integracji sensorycznej z wykorzystaniem np.: miękkich piłeczek do masażu (z wypustkami), piłeczek piankowych, wałków sensorycznych, piłek gimnastycznych, dysków sensorycznych ora z mat sensorycznych. Zabawy te stymulują aktywność psychomotoryczną, czyli związek pomiędzy istotą postrzegania ruchu, samym ruchem, działaniem
i związanymi z tym przeżyciami, wpływają korzystnie na układ przedsionkowy, wspomagają koordynację i orientację w przestrzeni;

·       Zabawy z zadawaniem pytań „co to jest i jakie to jest?” Dorosły gromadzi przedmioty o różnych kształtach, fakturze, rozmiarach, które znajdują się w magicznym woreczku. Dziecko wyciąga przedmiot(np. gumową piłeczkę, która dodatkowo wydaje dźwięk po naciśnięciu), a dorosły pyta: Co to jest? Jakie to jest? Jeżeli dziecko ma trudności z nazwaniem, dorosły opisuje przedmiot
i podaje jego nazwę. W woreczku można zgromadzić przedmioty z tej samej kategorii, ale różniące się kolorem, wielkością, fakturą: piłki duże- małe, czerwone – niebieskie, twarde – miękkie,
z wypustkami. Zabawy stymulujące zmysł czucia, dotyku są ważnym elementem w rozwoju inteligencji ruchowej;

·       Inicjacje czytelnicze: czytanie dziecku i z dzieckiem książeczek, wspólne oglądanie ilustracji, zadawanie pytań odnoszących się do ilustracji odpowiadanie na nie, zachęcanie do wskazywania na ilustracjach motywów związanych z tekstem (zaproponuj dziecku, by pokazało paluszkiem obrazek, by dotknęło rączką ilustracji);

·       Zabawy naśladowcze w kącikach tematycznych (mycie, czesanie, karmienie, pojenie itp.)

·       Wprowadzanie elementów budowli dwuwymiarowej;

Rozwój społeczno - emocjonalny

·       Pogłębianie relacji z dorosłymi poprzez kontakt słowny;

·       Wdrażanie do stosowania zwrotów grzecznościowych;

·       Podkreślanie wagi osiągnięć dziecka, obdarowywanie
go pochwałami;

·       Wyrabianie właściwej reakcji na płacz innego dziecka, pocieszanie, przytulanie, okazywanie gestów przyjaźni;

·       Dbanie o rozwój uczuć wyższych;

·       Wyrabianie szacunku dla przedmiotów;

·       Stwarzanie warunków do samodzielnego podejmowania decyzji przez dzieci;

·       Akceptowanie wyrażanych emocji przez dzieci;

·       Stwarzanie warunków do tego, aby dziecko mogło być wysłuchane przez dorosłych i przez inne dzieci.

·       Odnoszenie się do dzieci w sposób ciepły i życzliwy;

·       Okazywanie zainteresowania tym co dziecko mówi i robi;

·       Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem i używanie niewerbalnych komunikatów w interakcji z dzieckiem;

·       Opiekunowie dopasowują swoje zachowanie – ton głosu, wraz twarzy, poziom entuzjazmu do tego co wyraża dziecko;

·       Opiekunowie są uważni na aktualne potrzeby i starają się je zaspokoić;

·       Opiekunowie w trakcie rozmowy z dzieckiem stara się być na jego wysokości – kucając lub siadając obok;

·       Aranżowanie przestrzeni w taki sposób, aby dzieci mogły widzieć, co robią inni uczestnicy grupy;

·       Dawanie dziecku wskazówek jak współpracować z innymi dziećmi;

·        Pomaganie w rozwiązywaniu konfliktów, proponując różne strategie działania w sytuacji problemowej;

Rozwój samodzielności

·       Ugruntowanie sygnalizowania przed faktem wypróżniania;

·       Nauka jedzenia potraw płynnych, wycierania buzi po jedzeniu, zasuwania krzesełka;

·       Nauka samodzielnego zakładania majtek, układania skarpetek czy zdejmowania spodenek;

·       Opanowywanie nawyków porządkowych oraz kulturalnych,
a także nabierania i podnoszenia pokarmu do buzi;

Rozwój poznawczo - sensoryczny

·       Piętrzenie 5 – 6 elementów;

·       Ćwiczenia uporządkowanego umieszczania, nawlekania, zginania, składania, ugniatania, rozprostowywania, krążenia (w zakresie 360 stopni);

·       Zabawy naśladowcze w kącikach tematycznych (mycie, czesanie, karmienie, pojenie itp.);

·       Wprowadzanie elementów budowli dwuwymiarowej, czynności rwania na kawałki;

·       Zabawa wspólna dziecka z rówieśnikami bądź opiekunkami dotycząca wspólnego wyklejania wzorów czy obrazów;

·       Doskonalenie czynności łączenia, dopasowywania;

·       Krążenia w pionie i poziomie (w zakresie 360 stopni), przelewania, przesypywania;

·       Nauka łączenia czynności ze słowem przez wprowadzanie rzeczowników, nazw czynności, czasowników określających postawę ciała, przymiotników.

·       Nauka prostych piosenek i wierszyków.

·       Doskonalenie odpowiedzi na pytania;

·       Rozwój słownika czynnego i biernego

·       Wdrażanie do poszukiwań/porównań przedmiotów;

·       Wprowadzanie loteryjek, elementów zabawy losowej;

Rozwój
mowy

·       Pomaganie rozwijania zdolności rozumienia. Mówienie do dziecka, komentuj na bieżąco co robisz i wyjaśnij związki przyczynowo -skutkowe. Na przykład „gotuję zupkę, którą będziesz jadł”;

·       Zadawanie pytań i czekanie na reakcję. Każdą odpowiedź dziecka należy przyjąć z zainteresowaniem, mówiąc np. „naprawdę” lub „to bardzo ciekawe”.

·       Nazywanie rzeczy, określanie kolorów i kształtów, poprzez proste komunikaty np. „zielone autko”, „piłka jest okrągłą”, przy okazji pokazując jej kulistość;

·       Wyraźne mówienie, używanie poprawnych form;

·       Powtarzanie za dzieckiem. Na przykład jeśli malec jest na etapie mówienia „a gugu” powtórz za nim – jest to motywacja do dalszych prób;

·       Tłumaczenie języka – jeśli dziecko używa już wyrazów dźwiękonaśladowczych, powtarzanie za nim. Przy okazji dodając prawidłowe brzmienie zastąpionych słów. Na przykład „brum” – „tak brum – samochód”;

·       Unikanie zdrobnień i zniekształceń. Wypowiadanie słów poprawnie;

·       Śpiewanie piosenek i kołysanek, zachęcając przy okazji do tego dziecko;

·       Oglądanie z dzieckiem książeczek, nazywanie wszystkich obrazków, nadawanie pytań np. „gdzie jest kotek?”. Wielokrotne powtarzanie tych samych rymowanek.

Rozwój motoryczny

·       Doskonalenie różnorodnych form aktywności ruchowej dziecka, wzmacnianie układu kostno-mięśniowego;

·       Zachęcanie do samodzielnego chodzenia po schodach, ruchem na przemian, z możliwością oparcia;

·       Zachęcania do popychania zabawek przed sobą;

·       Uwzględnianie w zabawach ruchowych obrotów wokół osi swojego ciała;

·       Wdrażanie zabaw z przeskakiwaniem przez sznurek rozpięty kilka centymetrów nad ziemią;

·       Ćwiczenia ruchowo- naśladowcze umuzykalniające;

·       Doskonalenie koordynacji czynności układu ruchowego
z narządami zmysłu, np. kopanie piłki;

·       Zabieganie o usprawnianie ruchów manualnych, doskonalenie umiejętności prawidłowego trzymania kredki, rysowanie
w obrębie formowania brył, kuleczek, wałeczków, placuszków
i tworzenia z nich innych całości;

·       Układanie układanek, puzzli, klocków;

·       Ćwiczenie samodzielnego ściągania i zakładania kapci. Trenowanie ściągania kurtki, bluzy czy spodni;

Rozwój zabawy

·       Zabawy plastyczne z użyciem przedmiotów o różnych fakturach;

·       Zabawy z odgrywaniem ról;

·       Realizujemy z dzieckiem zabawy językowe w połączeniu
z muzyką i tańcem, uwrażliwiamy rytmicznie i stwarzamy sytuację napięcia emocjonalnego, oczekiwania na punkt kulminacyjny w zabawie („a my wszyscy bęc”);

·       Zabawy ruchowe m.in. przy muzyce. Dajemy dziecku przestrzeń do biegania, skakania, tupania, obracania się wokół własnej osi, turlania się;

·       Tory przeszkód z użyciem różnych przedmiotów, np.: materace, duże poduszki, ławki gimnastyczne, piłki, maty sensoryczne, klocki piankowe;

·       Inicjacje czytelnicze: czytanie dziecku i z dzieckiem książeczek, wspólne oglądanie ilustracji, zadawanie pytań odnoszących się do ilustracji i odpowiadanie na nie, zachęcanie do wskazywania na ilustracjach motywów związanych z tekstem (zaproponuj dziecku, by pokazało paluszkiem obrazek, by dotknęło rączką ilustracji);

·       Wspólne układanie klocków, puzzli, układanek;

·       Stwarzanie możliwości zabaw swobodnych w kącikach tematycznych, zachęcanie do krótkich zabaw w małej grupie rówieśniczej;

Rozwój społeczno - emocjonalny

·       Zaspokajanie (obok potrzeb fizjologicznych) potrzeb psychicznych dziecka, takich jak poczucie bezpieczeństwa, kontaktu emocjonalnego i społecznego, przynależności do określonej społeczności, akceptacji, aktywności własnej, samodzielności.

·       Rozwijanie poczucia własnej odrębności;

·       Wdrażanie do posługiwania się imionami dzieci z grupy oraz opiekunek;

·       Podkreślanie wagi osiągnięć dziecka, obdarowywanie
go pochwałami;

·       Kształtowanie prawidłowych odniesień emocjonalnych i więzi uczuciowej w kontaktach społecznych zarówno ze światem dorosłych jak i gronem rówieśników;

·       Dostrzeganie indywidualizmu dziecka;

·       Stwarzanie warunków do samodzielnego podejmowania decyzji przez dzieci;

·       Akceptowanie wyrażanych emocji przez dzieci;

·       Stwarzanie warunków do tego, aby dziecko mogło być wysłuchane przez dorosłych i przez inne dzieci;

·       Odnoszenie się do dzieci w sposób ciepły i życzliwy;

·       Okazywanie zainteresowania tym co dziecko mówi i robi;

·       Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem i używanie  niewerbalnych komunikatów w interakcji z dzieckiem;

·       Opiekunowie dopasowują swoje zachowanie – ton głosu, wyraz twarzy, poziom entuzjazmu do tego co wyraża dziecko;

·       Opiekunowie są uważni na aktualne potrzeby dziecka i starają się je zaspokoić;

·       Opiekunowie w trakcie rozmowy z dzieckiem starają się być na jego wysokości – kucając lub siadając obok;

·       Aranżowanie przestrzeni w taki sposób, aby dzieci mogły widzieć, co robią inni uczestnicy grupy;

·       Dawanie dziecku wskazówek jak współpracować z innymi dziećmi;

·       Pomaganie w rozwiązywaniu konfliktów, proponując różne strategie działania w sytuacji problemowej;

Rozwój samodzielności

·       Dbanie o przestrzeganie ustalonego rytmu dnia;

·       Umożliwianie dzieciom zrozumienia celowości opanowania konkretnych umiejętności (np. lala umyta, czysta to ładna lala);

·       Zwracanie uwagi na estetykę samodzielnego spożywania posiłku
 i poprawnego trzymania sztućców;

·       Doskonalenie samodzielnego sygnalizowania i załatwiania potrzeb fizjologicznych – pomoc dorosłego powinna sprowadzać się do przypominania i czuwania w łazience;

·       Wykorzystanie gotowości dziecka do współpracy przy odkładaniu zabawek na miejsce, przypominanie o konieczności sprzątania po posiłku, zasuwanie krzesełka;

·       Zachęcanie do samodzielnego ubierania się i rozbierania, układania ubranek;

·       Dbanie o opanowanie nawyków grzecznościowych. Używamy ze zrozumieniem słów: proszę, przepraszam, dziękuję, dzień dobry, do widzenia;

·        Wdrażanie nowych nawyków – wycieranie nosa, zapinanie zamków, guzików, zakładanie butów;

·       Pozwalanie dziecku na mówienie „nie”. Dawanie dziecku wyboru (np. „Chcesz taką książeczkę czy taką, chcesz tę bluzkę czy tę, chcesz pójść tą drogą czy tą?). W przypadku nasilonych buntów – przekierowywanie uwagi zanim bunt się w ogóle pojawi – można mieć w zanadrzu pewne niespodzianki, które ułatwia wyjście z tarapatów, np. książeczkę, ulubioną zabawkę, pacynkę

Rozwój poznawczo - sensoryczny

·       Zachęcanie dzieci do nazywania swych wytworów;

·       Zabawa różnymi fakturami, np. płynnymi, klejącymi, sypkimi;

·       Wydłużenie czasu koncentracji uwagi na zadaniu;

·       Doskonalenie mowy jako podstawowego środka komunikacji
z otoczeniem i narzędzia zdobywania wiedzy w otaczającym świecie;

·       Kształtowanie umiejętności wypowiadania się z użyciem  zdań pojedynczych (2-3 i więcej wyrazowych);

·       Zachęcanie do swobodnych wypowiedzi (rozwój mowy sytuacyjnej). Jednocześnie nie wzmacniać pozytywnie każdego specyficznego wymyślonego słowa.

·       Wdrażanie do używania zaimków osobowych takich jak „ja” czy „mnie”;

·       Kształtowanie myślenia słowno-pojęciowego w oparciu o sytuację zaprezentowaną na 1-2 obrazkach;

·       Rozwijanie procesu uogólniania poprzez dobieranie obrazków do pary;

Rozwój
mowy

·       Ćwiczenie z dzieckiem poprawnej formy dopełniacza – pokazywanie dziecku obrazka przedmiotu, następnie obracanie obrazka lub zasłanianie ręką i zadawanie pytań np. „czego nie ma?”;

·       Czytanie z dzieckiem książeczki. Wskazywanie na znajdujące się na ilustracjach przedmioty i podawanie ich nazw, nazywanie czynności oraz cech przedmiotów, zwłaszcza takich jak wielkość, kolor i cechy osób na przykład wesoły, smutny, zły;

·       Proszenie dziecka o podanie nazwy przedmiotów, osób, czynności przedstawionych na obrazkach w książeczkach. Pytania powinny być stopniowo coraz bardziej skomplikowane, na przykład od pytania „kto?” lub „co to jest?” do „co trzyma w rączkach Kasia?”;

·       Ćwiczenia pamięci oraz zdolności oznaczenia i kategoryzowania. Na przykład podczas czytania książeczek proszenie dziecka
o nadawanie imion postaciom i posługiwanie się konsekwentnie tymi imionami;

·       Proponowanie dziecku gier językowych na przykład w formie zagadek. Początkowo należy układać proste zagadki – nie rymowane np. „ma jedno uszko lub dwa, pijesz w nim soczek lub herbatkę”. Dla ułatwienia rozwiązania zagadki, dziecko może korzystać z obrazków;

·       Dążyć do tego, aby przy przekazywaniu komunikatu starać się być w zasięgu wzroku dziecka i nawiązywać z nim naturalny kontakt wzrokowy

Rozwój motoryczny

·       Doskonalenie umiejętności utrzymania ciała w równowadze statycznej i dynamicznej- ćwiczenia  umożliwiające jednocześnie wykonywanie różnych czynności: śpiewanie piosenki i ruchami rąk ilustrowanie jej treści, współdziałanie w czasie huśtania, dostosowując ruchy swojego ciała do ruchów huśtawki zawieszonej od góry;

·       Doskonalenie zmysłu równowagi: sprawne omijanie
i pokonywanie przeszkód, chodzenie na palcach, podskakiwanie, skakanie na obu nogach, stanie na jednej nodze, kopanie piłki
i kierowanie jej w określonym kierunku.

·       Wykonywanie wszystkich ćwiczeń doskonalących płynność, szybkość, harmonijność ruchów w celu automatyzacji;

·       Doskonalenie precyzji i dokładności ruchów, koordynacji wzrokowo-ruchowej wykonywanych czynności.

·       Zachęcanie do zabaw z odkręcaniem, zakręcaniem i zgniataniem,

·       Zachęcanie do zabaw z użyciem tworzyw łatwoformowalnych, zabaw w kącikach tematycznych, z użyciem instrumentów muzycznych;

·       Kształcenie umiejętności rysowania koła , kolorowania określonych kształtów w obrębie;

·       Doskonalenie umiejętności wykonywania czynności zgodnie
z wykształconą przewagą jednej ręki;

·       Ćwiczenie samodzielnego ściągania i zakładania kapci. Trenowanie ściągania kurtki, bluzy czy spodni;

Rozwój zabawy

·       Realizujemy z dzieckiem zabawy językowe połączeniu z muzyka i tańcem, uwrażliwiamy rytmicznie i stwarzamy sytuację napięcia emocjonalnego, oczekiwania na punkt kulminacyjny w zabawie;

·       Zachęcamy dzieci do aktywności, która będzie sprzyjała układaniu ilustracji tematycznych;

·       Zachęcamy do zabawy układankami przestrzennymi (np. labirynty, fale). Rozwijają wyobraźnię i logiczne myślenie, dają manipulującemu układanką dziecku poczucie sprawstwa (dziecko przemieściło koraliki z jednej części układani na drugą);

·       Układanie puzzli według wzoru – doskonali pamięć wzrokową, rozwija pole widzenia tak ważne podczas nauki czytania, uczy spostrzegawczości i cieszy dziecko z ukończonego dzieła;

Rozwój społeczno - emocjonalny

·       Kształcenie umiejętności dostrzegania czynności wykonywanych przez innych, szanowania pracy własnej i innych;

·       Wdrażanie do poszanowania przedmiotów z podkreśleniem społecznego (wspólnotowego) aspektu;

·       Stwarzanie możliwości zabaw swobodnych w kącikach tematycznych ze zwróceniem szczególnej uwagi  na właściwe relacje między dziećmi;

·       Wdrażanie do czynności wykonywanych na rzecz innych;

·       Podkreślanie wagi osiągnięć dziecka, obdarowywanie go pochwałami;

·       Zapewnienie miejsca do zabaw indywidualnych i zachęcanie do zabaw z rówieśnikami;

·       Kształtowanie prawidłowych odniesień emocjonalnych i więzi uczuciowej w kontaktach społecznych zarówno ze światem dorosłych, jak i gronem rówieśników;

·       Prezentowanie technik regulacji emocji;

·       Stwarzanie warunków do samodzielnego podejmowania decyzji przez dzieci;

·       Akceptowanie wyrażanych emocji przez dzieci;

·       Stwarzanie warunków do tego, aby dziecko mogło być wysłuchane przez dorosłych i przez inne dzieci;

·       Odnoszenie się do dzieci w sposób ciepły i życzliwy;

·       Okazywanie zainteresowania tym co dziecko mówi i robi;

·       Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem i używanie niewerbalnych komunikatów interakcji z dzieckiem;

·       Opiekunowie dopasowują swoje zachowanie – ton głosu, wyraz twarzy, poziom entuzjazmu do tego co wyraża dziecko;

·       Opiekunowie są uważni na aktualne potrzeby i starają się je zaspokoić;

·       Opiekunowie w trakcie rozmowy z dzieckiem stara się być na jego wysokości – kucając lub siadając obok;

·       Aranżowanie przestrzeni w taki sposób, aby dzieci mogły widzieć, co robią inni uczestnicy grupy;

·       Dawanie dziecku wskazówek jak współpracować z innymi dziećmi;

·       Pomaganie w rozwiązywaniu konfliktów, proponując różne strategii działania w sytuacji problemowej;

Rozwój samodzielności

·       Dbanie o przestrzeganie ustalonego rytmu dnia;

·       Zwracanie uwagi na estetykę samodzielnego spożywania posiłku
i poprawne trzymanie sztućców;

·       Doskonalenie samodzielnego sygnalizowania i samodzielnego załatwiania potrzeb fizjologicznych w łazience;

·       Doskonalenie umiejętności samodzielnego wykonywania czynności higienicznych, wprowadzanie umiejętności mycia zębów w sytuacjach symulowanych, np. zabawy symboliczne z lalką;

·       Wykorzystywanie gotowości dziecka do współpracy przy odkładaniu zabawek na miejsce, przypominanie o konieczności sprzątania po posiłku, zasuwania krzesełka;

·       Zachęcanie do samodzielnego ubierania się i rozbierania, układania ubranek;

·       Dbanie o opanowanie nawyków grzecznościowych, używamy ze zrozumieniem słów, proszę, przepraszam, dziękuję, dzień dobry, do widzenia;

Rozwój poznawczo - sensoryczny

·       Doskonalenie precyzji i dokładności ruchów, koordynacji wzrokowo- ruchowej wykonywanych czynności;

·       Zachęcanie do zabaw z użyciem tworzyw łatwoformowalnych, zabaw w kącikach tematycznych, z użyciem instrumentów muzycznych;

·       Kształcenie umiejętności rysowania koła, kolorowania określonych kształtów w obrębie;

·       Doskonalenie umiejętności wykonywania czynności zgodnie
z wykształconą przewagą jednej ręki;

·       Przygotowanie do usamodzielniania w zakresie samoobsługi
i podstawowych czynności życia codziennego;

·       Kształcenie wypowiedzi z użyciem zdań złożonych oraz pierwszych pytających;

·       Rozwijanie słownictwa tematycznego;

·       Rozwijanie procesu analizy i syntezy poprzez zabawy
z układankami – rozsypanki;

·       Rozwijanie procesu wnioskowania poprzez omawianie obrazków sytuacyjnych;

·       Wdrażanie do zabawy tematycznych, zachęcanie do łączenia ich w ciągi tematyczne, umożliwianie odgrywania ról w trakcie zabawy, dostarczanie odpowiednich rekwizytów;

·       Rozwijanie umiejętności opisywania sytuacji i przedmiotów, samodzielnej recytacji wierszyków, śpiewania piosenek;

Rozwój
mowy

·       W czasie czytania książeczek lub oglądania obrazków, należy często zadawać dziecku pytanie „dlaczego?” oraz wskazywać na widoczne związki między sytuacjami, zdarzeniami i emocjami lub zachowaniami bohaterów. Nazywanie tych związków, a następnie sprawdzanie rozumienia poprzez stawianie pytań np. „z jakiego powodu?”;

·       Układanie z dzieckiem historyjek obrazkowych, zadawanie pytań do każdego obrazka i ukazywanie przyczyn i skutków;

·       Aranżowanie zabaw tematycznych, polegających na wyznaczaniu dzieciom różnych ról. Należy zwrócić uwagę na to, aby zadaniem dziecka było nie tylko odpowiadanie na pytania, ale również zadawanie ich. Takie zabawy mogą odbywać się za pomocą różnych figurek, pacynek, czy przedmiotów codziennego użytku.;

·       Należy wyczerpująco odpowiadać na pytania dziecka, ale prostymi słowami, zrozumiałymi dla niego, zwracając szczególną uwagę na pytanie „dlaczego”;

·       Wyjaśniać dziecku relacje między zdarzeniami i zjawiskami – odpowiedzi udzielane przez dorosłego muszą być dostosowane do poziomu poznawczego i językowego dziecka. Ważne, żeby pytania które zadaje dziecko, zadać również jemu;

·       W czasie czytania bajek i opowiadań zadawanie pytań mających na celu sprawdzenie poziomu rozumienia tekstu przez dziecko – należy je pytać o bohaterów i o związane z nimi wydarzenia na przykład „co robi dziewczynka?” oraz sprawdzać rozumienie związków przyczynowo- skutkowych np. „dlaczego Marta poszła do Pana Doktora?”

·       Stopniowe wprowadzanie kolejnych przyimków: „na, do, z, dla, pod”, w dalszej kolejności „o, od, przed, za, nad”, oraz przyimku czasowego „po”.